Ihlamur ağacı (Lime tree)/Renoir/Philyra/Bahaettin Karakoç/Bedirhan Gökçe/Rieder/Schubert
Pierre-Auguste Renoir'ın "Ihlamur ağacı ve çiftlik evi" (Lime Tree and Farmhouse) isimli tablosu ile günaydın. Evde hapis kaldığımız bu pazar günü yazıyı biraz uzun tuttum.
Ihlamur ağacı , ebegümecigiller familyasındandır, dünya üzerinde 30’un üzerinde türü bulunur ve bin yaşına kadar yaşayabilir. Türkiye’de de 500 yaşın üzerinde çok sayıda ıhlamur ağacı bulunmaktadır. 40 metre boya, 2 metre gövde çapına ulaşabilir.
Sivri uçlu, yürek biçimli yapraklarının alt yüzleri gümüş renklidir. Haziran-Temmuz aylarında açan sarı renkli çiçeklerinin kokusu muhteşemdir ve bitki çaylarının en güzelidir.
Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki linke bakılabilir.
http://bitkiavcilari.com/
Latince "alev" veya "dar ve uzun bayrak" anlamına gelen flama, Yunancada flamuri olmuş, Osmanlıcada ıflamur ve sonra ıhlamura dönüşmüştür.
Yunan mitolojisinde tanrılara onu ölümsüzleştirmesi için yalvaran Philyra’nın (Filura) bu isteğinin karşılığı olarak uzun ömürlü ıhlamur ağacına dönüştürüldüğüne inanılır.
Efsaneye göre Kronos ona gönül vermiş, ama karısı Rheia'nın kıskançlığından korktuğu için at kılığına girmiş ve Philyra ile öyle birleşmiş, onun için de Kheiron yarı at, yarı insan olarak doğmuş. Philyra O’nu görünce o kadar iğrenmiş ki, tanrılara kendisini olduğundan başka bir şeye çevirmeleri için yalvarmış. Tanrılar da O’nu Ihlamur ağacına çevirmiş.
Kalp şeklindeki yaprağı sevgi, sadakat ve adalet sembolizması ile ilişkilidir. Ihlamur ağacı bir "Aşk Ağacı", bir "Dişil Ağaç" tır. Genellikle mitler, peri masalları, efsanelerde yer alır.
Hem Yunan hem Roma mitolojisinde ıhlamur, evlilikteki sevgi ve sadakatin sembolüdür. Hem Afrodit hem Venüs'ün ağacıdır. Ihlamurun negatif enerjiyi nötralize ettiğine, sıcaklık, barış ve uzur getirdiğine inanılır.
Güzel kokulu çiçeklerinden dolayı gölge ağacı olarak yetiştirilen ıhlamur, Orta Avrupa’da birçok köyün merkezinde vardı. Bu ıhlamur ağaçları buluşma noktası olarak kullanılırdı. Dans festivalleri mutlaka burada düzenlenirdi. Köy mahkemeleri bu ağacın altında kurulduğu için mahkeme ıhlamuru veya mahkeme ağacı isimleriyle de anılmıştır.
Ihlamur ağacı, bir çok kültürün mitoloji, edebiyat ve folkloründe çok önemli yer tutar. Germen ve Slav halkları tarafından kutsal kabul edilir.
Slav dillerinde lipa denen ıhlamur ağacı, Polonya'da kutsal lipka, Slovakya ve Slovenya'da ulusal amblem olmuştur. Çek Cumhuriyeti’nin de sembolü ve ulusal ağacı ıhlamur ağacıdır. Hırvatçada Haziran, Lehçe ve Ukraynacada Temmuz ayına ismini vermiştir. Günümüzde Almanya’da ‘linde’ yani ıhlamur adıyla başlayan veya biten birçok yer adı bulunur.
Hırvat para birimi Kuna yüz Lipadır.
Slovenya'nın güneyindeki Lipica (Lipizza) köyü adını lipizzan at ırkına vermiştir.
İsveç'de ıhlamur anlamına gelen "Lind" içeren, Lindberg (Ihlamur tepesi), "Lindström (Ihlamur deresi), Lindqvist (Ihlamur dalı), Lindgren (Ihlamur dalı), Lindholm (Ihlamur adası) gibi yüzlerce soyadı vardır.
Ihlamur ağaçları, Herman Hesse' nin
"Üç Ihlamur Ağacı" (The Three Linden Trees) öyküsünde olduğu gibi bir çok geleneksel halk hikayesinde yer almıştır. Goethe de ıhlamur ağacını seven yazarlardandır. Hem "Faust" hem "Genç Werther'in anıları"nda bolca ıhlamur ağacı vardır.
Bergama'da geçen Jupiter ve Merkür'ün (Zeus ve Hermes), Philemon ve Baucis isimli yaşlı karı kocayı birbirlerinden ayrılmayacak şekilde ıhlamur ve çınar ağacına çevirmelerinin mitolojik öyküsünü anlatan 4 yağlıboya tablo ile "Aşkı ölümsüzleştiren iki ağaç ıhlamur ve çınar" isimli yazının linkini paylaşıyorum.
Adam Elsheimer (1608)
(Jupiter and Mercury in the house of Philemon and Baucis)
Jacob van Oost (1628) (Mercury and Jupiter in the House of Philemon and Baucis)
Jacob Jordaens (1645)
(Jupiter and Mercury in the House of Philemon and Baucis)
Giuseppe Santi (1796) (Jupiter and Mercury Reveal Themselves to Philemon and Baucis)
http://www.arkeorehberim.com/
Bahaettin Karakoç'un
"Ihlamurlar Çiçek Açtığı Zaman" isimli şiirini paylaşıyorum.
Dilimde sabah keyfiyle yeni bir umut türküsü
Kar yağmış dağlara, bozulmamış örtüsü
Rahvan atlar gibi ırgalanan gökyüzü
Gözlerimi kamaştırsa da geleceğim sana
Şimdilik bağlayıcı bir takvim sorma bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Ay, şafağa yakın bir mum gibi erimeden
Dağlar çivilendikleri yerde çürümeden
Bebekler hayta hayta yürümeden
Geleceğim diyorum, geleceğim sana
Ne olur kesin bir takvim sorma bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Beklesen de olur, beklemesen de
Ben bir gök kuruşum sırmalı kesende
Gecesi uzun süren karlar-buzlar ülkesinde
Hangi ses yürekten çağırırsa beni sana
Geleceğim diyorum, takvim sorma bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Bu şiir böyle doğarken dost elin elimdeydi
Sen bir zümrüd-ü ankaydın, elim tüylerine deydi
Sevda duvarını aştım, sendeki bu tılsım neydi?
Başka gezegende de olsan dönüşüm hep sana
Kesin bir gün belirtmem, ne olur takvim sorma bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Eski dikişler sökülür de kanama başlarsa yeniden
Yaralarıma en acı tütünleri basacağım ben
Yeter ki bir çağır çiçeklendiğin yerden
Gemileri yaksalar da geleceğim sana
On iki ayın birisinde, kesin takvim sorma bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Bak işte notalar karıştı, ezgiler muhalif
Hava kurşun gibi ağır, yağmursa arsız
Ey benim alfabemdeki kadim elif
Ne güzellik, ne tad var baharsız
Güzellikleri yaşamak için geleceğim sana
Geleceğim diyorum biraz mühlet tanı bana
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Ihlamur çiçek açtığı zaman
Ben güneş gibi gireceğim her dar kapıdan
Kimseye uğramam ben sana uğramadan
Kavlime sadığım, sadığım sana
Takvim sorup hudut çizdirme bana
Ben sana çiçeklerle geleceğim
-Ihlamurlar çiçek açtığı zaman
Bedirhan Gökçe'nin "Adam kavgada belli olur" albümünde seslendirdiği şiiri aşağıdaki linkten dinleyebilirsiniz.
https://youtu.be/fxqIJsRD6UE
Wilhelm August Rieder'in 1875 yılında yaptığı suluboya tablosunu gördüğünüz
Franz Schubert'in 1827 yılındaki Winterreise (Kış yolculuğu) isimli bestesindeki "Der Lindenbaum" (Ihlamur ağacı) şarkısını aşağıdaki linkten dinleyebilirsiniz. Ihlamur ağacının altına yatarak gideceği cenneti düşledikten 1 yıl sonra 31 yaşında frengiden ölmüştü.
https://youtu.be/zC7gEVSgf9k
Yorumlar
Yorum Gönder