Aeneas 06/Juno/Ganymedes/Homeros/Rembrandt/Eustache Le Sueur/Gagneraux/Aristophanes/Platon/Christopher Marlow/Özdemir Nutku/NASA
Tanrıça Juno'nun öfkesini daha da kabartan olay, destandaki şu dizelerde gizlenmiş:
"Kızmış bu yersiz işlere, bir de kaçırılması,Ganimedes'in yüceltilmesi, yalımlamış öfkesini."
Jupiter yani Zeus, Truva kralı Tros'un oğlu Ganymedes'i İda dağında hayvan otlatırken fark etmiş ve kartal kılığında yanına giderek kaçırmış ve Olympos’ta tanrıların şarap kadehlerini dolduran sakisi yapmıştır.
Homeros, İlyada XX. bölüm, 230-235.mısralarda şöyle anlatır Ganymedes'i:
"Erikhtonios'tan Tros doğdu, Troya'lıların kralı.
kusursuz üç oğlu oldu Tros'un da:
İlos, Assarakos, tanrılara denk Ganymedes.
en güzeliydi Ganymedes ölümlü insanların,
tanrılar kaçırdı onu Olympos'a
Zeus'a şarap sunan olsun diye,
dediler güzelliğiyle yaşasın tanrılar arasında."
Juno, Ganymedes'in, kızı Hebe'nin yerine Olympus'ta "şarap döken" olarak seçilmesine ve Zeus tarafından bir kez daha ve bu sefer bir erkekle aldatılmasına çok kızmıştır. Juno'nun Truvalılara karşı bu kadar kin beslemesinin nedenlerinden biri de buydu.
"Erikhtonios'tan Tros doğdu, Troya'lıların kralı.
kusursuz üç oğlu oldu Tros'un da:
İlos, Assarakos, tanrılara denk Ganymedes.
en güzeliydi Ganymedes ölümlü insanların,
tanrılar kaçırdı onu Olympos'a
Zeus'a şarap sunan olsun diye,
dediler güzelliğiyle yaşasın tanrılar arasında."
Juno, Ganymedes'in, kızı Hebe'nin yerine Olympus'ta "şarap döken" olarak seçilmesine ve Zeus tarafından bir kez daha ve bu sefer bir erkekle aldatılmasına çok kızmıştır. Juno'nun Truvalılara karşı bu kadar kin beslemesinin nedenlerinden biri de buydu.
Üç farklı ressamın
"Ganymede’nin Kaçırılması" (The Abduction of Ganymede) isimli yağlıboya tablosunu tarih sırasıyla sunuyorum:
1635'de Rembrandt'ın
1650'de Eustache Le Sueur'in
1782'de Benigne Gagneraux'nun yaptığı tablolar
Ganymedes, Aristophanes’in "Barış Oyunları"nda ve Platon’un Phaedrus'unda da geçer ve Ortaçağ Avrupa’sında eşcinsel erkek anlamında yaygın olarak kullanılmıştır.
Christopher Marlow'un (1564-1593) "Kartaca Kraliçesi Dido" isimli oyunu, Özdemir Nutku'nun çevirisiyle, "Jupiter, Ganymede'i dizinde zıplatıp onunla oynaşmaktadır" sahnesiyle açılır ve şu sözlerle başlar:
JUPİTER
"Haydi sevgili Ganimede oynaş benimle; Juno ne derse desin, çok seviyorum seni."
GANYMEDE
"Bana layık olmayan sevginizden daha fazlasını hak ediyorum ama,
Beni koruyamıyorsunuz onun sert tokatlarından!
Bugün kadehlerinizi doldurduktan sonra,
Siz içkinizi içerken ve ben neşeyle tutarken peçeteyi
Döktüm diye içkiyi öyle bir tokat attı ki bana,
Bu tokatla kulaklarımdan kan geldi."
JUPİTER
"Ne? Nasıl cüret edermiş hayallerimin aşkına vurmaya?"
diyerek, güzel sözler ve hediyelerle Ganymede'yi oyalarken Venüs girer ve Aeneas'ı kurtarması için yardım ister Jüpiter'den:
VENÜS
Haydi, buyurun bakalım!
Benim Aeneas'ım denizlerde dolaşırken,
Her dev dalgaya bir kurban verip
O dalgalarla boğuşurken,
Sen oturmuş burada
Cilveleşiyorsun bu kadın kılıklı oğlanla. Juno, hain Juno kuruldu
Boreas atlarının çektiği göksel arabasına
Hebe'yi de oturttu arabacı oturağına, Sürmesini istedi bulutların rüzgarlar diyarına,
Orada fırtınalarla kuşatılan
Ve binlerce ürpertici hayalet tarafından korunan
Aeolus'u bulup bize zarar vermesi için rica etti,
Boğmasını istedi oğlumu yanındaki herkesle birlikte.
Jüpiter Aeneas'ı koruyacağını söyleyip Venüs'ü sakinleştirir ve:
"Hoşça kal Venüs, oğlun korumamız altında,
Haydi Ganimede, biz bakalım kendi işimize." der.
Ganymedes, bir yerde Jupiter'in ganimeti sayılabilir ama kullandığımız ganimet sözcüğü ile ses benzerliği olmakla birlikte etimolojik bağlantısı yoktur.
En büyük gezegen Jupiter'in uydularına eşleri ve sevgililerinin isimleri verilmiştir bildiğiniz gibi. Jüpiter'in yörüngesindeki toplam 79 uydudan en büyüğüne Ganymede isminin verilmesi ilginç olabilir. Ganymede'nin güneş sistemimizdeki en büyük uydu olduğunu, hatta Merkür'den daha büyük olduğunu, Güneş Sistemi'ndeki dokuzuncu en büyük cisim olduğunu belirteyim.
NASA'nın 2011'de uzaya fırlattığı Juno uydusu, Temmuz 2016'da Jüpiter'e vardığından bu yana gezegenin yörüngesinde keşif faaliyetini sürdürüyor. Geçtiğimiz Temmuz ayında da Ganymede'nin kuzey kutbunun görüntüleri paylaştı.
Juno, görünen o ki, eşi Jupiter'in çevresinde dolaşıp duran Ganiymedes'i takip etmeyi bin yıllar sonra bile sürdürüyor.
"Ganymede’nin Kaçırılması" (The Abduction of Ganymede) isimli yağlıboya tablosunu tarih sırasıyla sunuyorum:
1635'de Rembrandt'ın
1650'de Eustache Le Sueur'in
1782'de Benigne Gagneraux'nun yaptığı tablolar
Ganymedes, Aristophanes’in "Barış Oyunları"nda ve Platon’un Phaedrus'unda da geçer ve Ortaçağ Avrupa’sında eşcinsel erkek anlamında yaygın olarak kullanılmıştır.
Christopher Marlow'un (1564-1593) "Kartaca Kraliçesi Dido" isimli oyunu, Özdemir Nutku'nun çevirisiyle, "Jupiter, Ganymede'i dizinde zıplatıp onunla oynaşmaktadır" sahnesiyle açılır ve şu sözlerle başlar:
JUPİTER
"Haydi sevgili Ganimede oynaş benimle; Juno ne derse desin, çok seviyorum seni."
GANYMEDE
"Bana layık olmayan sevginizden daha fazlasını hak ediyorum ama,
Beni koruyamıyorsunuz onun sert tokatlarından!
Bugün kadehlerinizi doldurduktan sonra,
Siz içkinizi içerken ve ben neşeyle tutarken peçeteyi
Döktüm diye içkiyi öyle bir tokat attı ki bana,
Bu tokatla kulaklarımdan kan geldi."
JUPİTER
"Ne? Nasıl cüret edermiş hayallerimin aşkına vurmaya?"
diyerek, güzel sözler ve hediyelerle Ganymede'yi oyalarken Venüs girer ve Aeneas'ı kurtarması için yardım ister Jüpiter'den:
VENÜS
Haydi, buyurun bakalım!
Benim Aeneas'ım denizlerde dolaşırken,
Her dev dalgaya bir kurban verip
O dalgalarla boğuşurken,
Sen oturmuş burada
Cilveleşiyorsun bu kadın kılıklı oğlanla. Juno, hain Juno kuruldu
Boreas atlarının çektiği göksel arabasına
Hebe'yi de oturttu arabacı oturağına, Sürmesini istedi bulutların rüzgarlar diyarına,
Orada fırtınalarla kuşatılan
Ve binlerce ürpertici hayalet tarafından korunan
Aeolus'u bulup bize zarar vermesi için rica etti,
Boğmasını istedi oğlumu yanındaki herkesle birlikte.
Jüpiter Aeneas'ı koruyacağını söyleyip Venüs'ü sakinleştirir ve:
"Hoşça kal Venüs, oğlun korumamız altında,
Haydi Ganimede, biz bakalım kendi işimize." der.
Ganymedes, bir yerde Jupiter'in ganimeti sayılabilir ama kullandığımız ganimet sözcüğü ile ses benzerliği olmakla birlikte etimolojik bağlantısı yoktur.
En büyük gezegen Jupiter'in uydularına eşleri ve sevgililerinin isimleri verilmiştir bildiğiniz gibi. Jüpiter'in yörüngesindeki toplam 79 uydudan en büyüğüne Ganymede isminin verilmesi ilginç olabilir. Ganymede'nin güneş sistemimizdeki en büyük uydu olduğunu, hatta Merkür'den daha büyük olduğunu, Güneş Sistemi'ndeki dokuzuncu en büyük cisim olduğunu belirteyim.
NASA'nın 2011'de uzaya fırlattığı Juno uydusu, Temmuz 2016'da Jüpiter'e vardığından bu yana gezegenin yörüngesinde keşif faaliyetini sürdürüyor. Geçtiğimiz Temmuz ayında da Ganymede'nin kuzey kutbunun görüntüleri paylaştı.
Juno, görünen o ki, eşi Jupiter'in çevresinde dolaşıp duran Ganiymedes'i takip etmeyi bin yıllar sonra bile sürdürüyor.
Yorumlar
Yorum Gönder