Dali/Pablo Neruda/Ülkü Tamer/Carlos Saura

 Salvador Dali  "Haşlanmış Fasülyeli Yumuşak Yapı" (İç savaş Önsezisi)(Soft Construction with Boiled Beans) ismini verdiği bu tabloyu, 1936 yılında, İspanya iç  savaşı başlamadan 6 ay önce yapmış ve bu öngörüsünü "bilinçaltı zihninin peygamberlik gücünün” kanıtı olarak göstermiş. 

Dali, İspanyol İç Savaşı'nın  başlangıcında Cunhuriyetçileri desteklerken, 1939'da Franco'nun iktidarı kazanması sonrası, yeni kurulan faşist rejimi desteklediğini açıklamıştır. 
Bunun üzerine, diğer sürrealist sanatçılardan ciddi tepki görmüş ve bu 
grubun önderi Breton, Salvador Dali'nin isminden bir anagram yapmış: "Avida Dollars" (Dolar Heveslisi). 

İspanya İç Savaşı Pablo Neruda’nın  şiirini de derinden etkilemiştir. Ülkü Tamer’in çevirisiyle şairin “Bazı Şeyleri Açıklıyorum” başlıklı şiirinden bir bölüm ekliyorum. 

Haydutlar geldi uçaklarıyla,
yüzükleriyle, düşesleriyle haydutlar,
takdisler dağıtan kara keşişleriyle
haydutlar geldi gökyüzünden
çocukları öldürmek için,
çocuk kanı aktı sokaklarda
düpedüz çocukların kanı aktı.

Çakalların bile tiksindiği çakallar,
kuru çalıların bile tükürdüğü taşlar,
yılanları bile iğrendiren yılanlar!
Yüz yüze gelince bunlarla
kanını gördüm İspanya’nın,
kabarıyordu
bir onur ve bıçaklar dalgasında boğmak için sizleri!

Hain
generaller:
ölü evimi görün,
bakın paramparça İspanya’ya:
erimiş maden akıyor her evden
çiçek yerine,
her çukurundan İspanya’nın
İspanya yükseliyor,
her ölü çocuktan bir tüfek fışkırıyor,
gören bir tüfek,
kurşunlar doğuyor her cinayetten,
o kurşunlar günün birinde
on ikisinden vuracak yüreğinizi.


1990 yapımı Carlos Saura'nın "Ay Carmela" filmi, İspanya'nın Oscarları sayılan Goya Ödülleri'nin neredeyse tamamını almıştır. Fragmanının linkini ekledim.

https://youtu.be/syMgANLTSaE